Tôi Có Nguy Cơ Mắc Bệnh Hay Không?
Alexia Đinh – Christie
Tiền liệt tuyến là tuyến chỉ có ở nam giới. Nếu là phái nam, quý vị tất sẽ có nguy cơ bị bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Mỗi một người đàn ông đều có một mức độ nguy cơ mắc bệnh ung thư tiền liệt tuyến, nhưng không ai biết chính xác tại sao có người bị mà có người lại không. Yếu tố nguy cơ là những gì làm tăng khả năng mắc bệnh. Mỗi một loại bệnh ung thư lại có một số yếu tố nguy cơ khác nhau. Thí dụ, phơi da dưới ánh nắng mặt trời là một yếu tố nguy cơ gây ung thư da, cũng như hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ gây nhiều loại ung thư. Nhưng cũng có một số người có nhiều yếu tố nguy cơ nhưng lại không bị ung thư, trong khi có người bị ung thư lại không có nhiều yếu tố nguy cơ.
Theo Hội Ung Thư Hoa Kỳ (ACS), ngoài ung thư da, ung thư tiền liệt tuyến là loại ung thư thông thường nhất ở nam giới, và là nguyên nhân chính thứ nhì đưa đến tử vong cho nam giới ở Mỹ, chỉ kém ung thư phổi. Theo ước tính thì trong 6 người đàn ông thì sẽ có một người bị ung thư tiền liệt tuyến và cứ trong số 32 bệnh nhân như vậy thì sẽ có một người sẽ chết vì bệnh này.Uớc lượng trong năm 2010, sẽ có khoảng 217,730 trường hợp ung thư tiền liệt tuyến mới và 32,050 trường hợp tử vong vì ung thư tiền liệt tuyến ở Hoa Kỳ.
Mặc dù những con số thống kê này có vẻ đáng sợ, nhưng nếu bệnh được phát hiện sớm thì mức độ nguy hiểm sẽ giảm thiểu rất nhiều. Từ giữa thập niên 1990, nhờ vào những kỹ thuật xét nghiệm bệnh trở nên thông dụng, chẳng hạn như thử nghiệm Kháng Nguyên Đặc Hiệu của Tiền Liệt Tuyến (Prostate Specific Antigen - PSA) và Khám Trực Tràng (Digital Rectum Examination - DRE), tỷ lệ tử vong vì bệnh ung thư tiền liệt tuyến đã giảm xuống 40%, và 90% ung thư tiền liệt tuyến được phát hiện và chữa trị trước khi nó di căn.
Tỷ lệ sống sót gần như 100% khi ung thư tiền liệt tuyến được phát hiện sớm, khi khối u vẫn còn tập trung một chỗ và chưa lan rộng. 100% những người được chẩn đoán ở giai đoạn đầu có thể vẫn còn sống 5 năm sau khi chẩn bệnh, trong khi chỉ có 33,4% người còn sống sót sau khi bệnh được chẩn đoán vào giai đoạn cuối.
Tiền liệt tuyến là gì?
Tiền liệt tuyến là một tuyến nhỏ chỉ có ở nam giới, với kích thước bằng hạt hồ đào và là một bộ phận trong hệ thống sinh sản của nam giới. Nó tạo ra tinh dịch, chất lỏng mang tinh trùng. Nó nằm ở phía dưới bàng quang và ở phía trước trực tràng. Tiền liệt tuyến bắt đầu phát triển trước khi sinh và tiếp tục tăng trưởng cho đến khi người nam đến tuổi trưởng thành. Khi ngưởi đàn ông nhiều tuổi hơn thì tiền liệt tuyến thường nở to hơn. Điều này không gây ung thư nhưng có thể gây ra những vấn đề khác.
Ung thư tiền liệt tuyến là gì?
Ung thư tiền liệt tuyến là một bệnh ung thư bắt đầu ở tiền liệt tuyến. Ung thư làm cho các tế bào trong cơ thể thay đổi và phát triển ngoài tầm kiểm soát. Hầu hết các loại ung thư tạo thành một khối hoặc một cục bướu gọi là khối u. Người đàn ông có thể không biết là mình có bướu ung thư trong tiền liệt tuyến. Hầu hết các trường hợp ung thư tiền liệt tuyến đều phát triển rất chậm. Tuy nhiên, ở một số nam giới, nó có thể phát triển nhanh chóng và lan sang các bộ phận khác trong cơ thể.
Nguyên nhân nào gây ra ung thư tiền liêt tuyền?
Tuy không biết được chính xác nguyên nhân gây ra ung thư tiền liệt tuyến, nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ được biết là có liên quan đến bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Đáng tiếc là không thể thay đổi một số yếu tố nguy cơ này.
Những yếu tố nguy cơ thông thường của bệnh tiền liệt tuyến:
Tuổi tác: Tuổi tác nói chung được xem là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất đối với bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Người đàn ông càng lớn tuổi thì càng có nhiều khả năng bị bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Mặc dầu chỉ có 1 trong 10,000 người đàn ông dưới tuổi 40 sẽ bị mắc bệnh, tỷ lệ tăng lên đến 1 trong 38 ở độ tuổi 40 tới 59, và 1 trong 15 ở lứa tuổi 60 tới 69. Có nhiều nghiên cứu cho thấy là trên thực tế, hơn 65% các trường hợp ung thư tiền liệt tuyến được chẩn đoán ở những người hơn 65 tuổi. Độ tuổi trung bình được chẩn đoán bị ung thư tiền liệt tuyến ở Hoa Kỳ là 69. Sau tuổi này, khả năng phát triển bệnh ung thư tiền liệt tuyến trở nên phổ biến hơn bất cứ loại ung thư nào ở nam giới hay phụ nữ.
Dân tộc: Không ai biết chính xác lý do tại sao, nhưng bệnh ung thư tiền liệt tuyến thường được thấy ở người Mỹ gốc Phi Châu và Mỹ La Tinh nhiều hơn là người da trắng. Ngược lại, đàn ông Á Đông sống ở Á châu có nguy cơ thấp nhất. Một số bác sĩ tin rằng sự khác biệt về di truyền là yếu tố quan trọng đưa đến tỷ lệ khác nhau về bệnh ung thư tiền liệt tuyến giữa các nhóm dân tộc. Tuy nhiên, có một vài bằng chứng cho thấy là sự khác biệt trong chế độ ăn uống có thể là nguyên nhân. Khi người đàn ông Á Châu chuyển sang văn hóa Tây Phương, nguy cơ bị bệnh ung thư tiền liệt tuyến của họ tăng lên một cách đáng kể.
Bệnh sử hoặc di truyền: Một người đàn ông có người thân trong gia đình mắc bệnh ung thư tiền liệt tuyến thì sẽ có nhiều khả năng mắc bệnh. Khả năng phát triển bệnh sẽ tăng lên gấp đôi đối với người có cha hoặc anh (hoặc cả hai) bị bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Nguy cơ này sẽ tăng lên hơn nếu bệnh ung thư được tìm thấy ở một thành viên trẻ trong gia đình (dưới 55) hoặc trong gia đình có 3 hoặc nhiều thành viên bị bệnh. Ngoài ra, có một số gen làm tăng tỷ lệ đột biến trong khi có những gen khác có thể mở đường cho bệnh nhiễm trùng hoặc nhiễm trùng siêu vi khuẩn, đưa đến bệnh ung thư tiền liệt tuyến.
Những xét nghiệm tầm soát nào có thể dùng được?
Hiện nay, có hai phương pháp mà các bác sĩ dùng để tầm soát ung thư tiền liệt tuyến.
Khám Trực Tràng (Digital Rectal Exam - DRE) có thể thực hiện tại phòng mạch. Vì tiền liệt tuyến nằm rất gần trực tràng, bác sĩ có thể sờ thấy nó bằng cách đút một ngón tay có đeo găng và có chất nhờn vào hậu môn của bệnh nhân. Bác sĩ sẽ xem xem trong đó có khối u, cục bướu hoặc nếu tiền liệt tuyến của bệnh nhân có nở lớn hay không. DRE gây khó chịu nhưng không đau đớn.
Thử nghiệm Prostate Specific Antigen (PSA) – Kháng nguyên đặc hiệu tiền liệt tuyến là một xét nghiệm máu để tìm một loại protein do tiền liệt tuyến tạo ra. Mô tiền liệt tuyến bình thường chỉ tạo ra một chút ít PSA, nhưng bệnh ung thư tiền liêt tuyến thì thường sản xuất ra nhiều hơn. Bằng cách kiểm tra xem PSA của quí vị có cao hay không, bác sĩ có thể tầm soát bệnh ung thư tiền liệt tuyến.
Hai thử nghiệm DRE và PSA đều đơn giản, và là thử nghiệm không xâm phạm. Không thử nghiệm nào hoàn hảo. Các bác sĩ dùng cả DRE và PSA làm thử nghiệm tầm soát tiền liệt tuyến. Phối hợp với nhau, các xét nghiệm này giúp cho bác sĩ khám phá ra bệnh ung thư tiền liệt tuyến ở những người không có triệu chứng bị bệnh. Có thể cần thêm nhiều xét nghiệm nữa nếu bác sĩ gia đình tìm ra dấu hiệu đáng nghi ngờ. Cách duy nhất để biết chắc chắn là quí vị có bị ung thư hay không là lấy một mẫu từ tiền liệt tuyến của quí vị để làm thử nghiệm sinh thiết.
Những dấu hiệu của bệnh ung thư tiền liệt tuyến
Thường thì không có triệu chứng gì ở giai đoạn đầu của bệnh. Nếu triệu chứng xuất hiện, nó có thể khác nhau và thường ở giai đoạn cuối. Ung thư tiền liệt tuyến ở giai đoạn nặng hơn có thể gây những triệu chứng khác nhau, và những triệu chứng có thể kết hợp với bệnh ung thư tiền liệt tuyến gồm có: cần đi tiểu thường xuyên, nhất là ban đêm; khó khăn lúc bắt đầu tiểu hoặc không cầm được nước tiểu; cảm thấy đau hoặc rát khi đi tiểu; đau lúc xuất tinh; có máu trong nước tiểu hoặc trong tinh dịch; thường xuyên bị đau hoặc tê cứng ở lưng dưới, hông, hoặc đùi trên; bị bất lực...
Cần đi tiểu thường xuyên hơn và đi tiểu gấp, dòng nước tiểu chảy yếu hoặc không thể đi tiểu hết được, có thể đó là triệu chứng tiền liệt tuyến nở lớn không thuộc loại ác tính (Benign Prostatic Hyperplasia - BPH).
Cảm thấy rát bỏng lúc đi tiểu, có cảm giác như bàng quang chứa đầy nước tiểu hoặc bị đau lưng, có thể là triệu chứng của bệnh Prostatitics, nhiễm trùng tiền liệt tuyến.
Xin hãy nhớ như đã đề cập ở trên, các phương pháp tầm soát bệnh ung thư tiền liệt tuyến đang được áp dụng hiện tại không có cái nào hoàn hảo, dù rằng phối hợp với nhau. Tất cả các triệu chứng trên có thể được gây ra bởi các thứ bệnh khác ngoài ung thư tiền liệt tuyến, vì vậy nếu quí vị có những triệu chứng trên cũng không nhất định là quí vị bị ung thư tiền liệt tuyến.
Bệnh nhiễm trùng tiền liệt tuyến hoặc tiền liệt tuyến nở lớn cũng có cùng một số các triệu chứng của bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Vì vậy, đi khám bác sĩ để định bệnh là việc quan trọng phải làm. Và quan trọng hơn nữa là phải cho bác sĩ biết bất cứ triệu chứng nào mà quí vị đang có để tìm ra căn nguyên và chữa trị. Quí vị có thể phải làm thêm nhiều xét nghiệm nữa nếu bác sĩ tìm thấy điều gì khả nghi. Thông thường chỉ là tiền liệt tuyến nở rộng hoặc nhiễm trùng thường. Nhưng quí vị nên luôn luôn lấy ý kiến thứ hai trước khi bắt đầu bất cứ cuộc điều trị nào. Tốt hơn hết là nên kiểm tra trước để biết chắc là được bảo hiểm chấp nhận. Ung thư tiền liệt tuyến được phát hiện càng sớm thì càng có nhiều sự chọn lựa. Không phải tất cả các phương pháp trị liệu đều thích hợp với mọi người. Tuy nhiên, bệnh nhân có quyền biết tất cả các sự lựa chọn và đóng một vai trò tích cực trong việc quyết định cách điều trị.
Ung thư tiền liệt tuyến và đàn ông Việt Nam
Theo một nghiên cứu ở California, người Mỹ gốc Đông Nam Á có 40% nguy cơ mắc bệnh ung thư tiền liệt tuyến cao hơn người Mỹ da trắng. Tỷ lệ phát hiện ra bệnh ung thư tiền liệt tuyến ở đàn ông Á Đông trung bình hàng năm tăng lên 1.4% từ giữa năm 1990 và 1995, trong khi tỷ lệ này giảm xuống 2.3% với người Mỹ da trắng. Trong khi không có dữ liệu giám sát cụ thể cho người Việt gốc Mỹ, nguy cơ bị bệnh ung thư tiền liệt tuyến của họ có thể cao. Theo nghiên cứu gần đây của trường đại học California, được công bố tháng Sáu 2008, cho thấy các cựu chiến binh Mỹ tiếp xúc với Chất Độc Mầu Da Cam có khả năng phát triển bệnh ung thư tiền liệt tuyến gấp hai lần ở độ tuổi sớm hơn. Một số đông người Việt Nam, nhất là lính và cư dân ở vùng nông thôn, bị tiếp xúc nhiều với Chất Độc Mau Da Cam trong chiến tranh Việt Nam.
Nếu quí vị là phái nam, quí vị đã có nguy cơ bị ung thư tiền liệt tuyến. Nguy cơ này sẽ cao hơn nhiều nếu quí vị là đàn ông Việt Nam trên 40, hiện sống ở Hoa Kỳ và đã từng tiếp xúc với Chất độc Màu Da Cam.
Nói chung, bệnh ung thư là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người Mỹ gốc Á Châu, và đàn ông Việt Nam đặc biệt dễ bị ung thư gan, tiền liệt tuyến và phổi. Lý do có thể là vì đa số người Việt Nam có ít hoặc không có truy cập thông tin và các dịch vụ về chăm sóc sức khỏe do nhiều rào cản: trình độ học vấn, ngôn ngữ, văn hóa tín ngưỡng và sự kỳ thị, không có bảo hiểm sức khỏe,và không quen với hệ thống y tế của Hoa Kỳ. Hầu hết các trường hợp tử vong vì bệnh ung thư đều do chẩn đoán lúc bệnh đã nặng, điều đó có thể được giảm thiểu nếu bệnh được phát hiện sớm và bệnh nhân được hiểu biết nhiều về bệnh.
Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ việc phát hiện ra bệnh sớm và chúng tôi tin rằng sự hiểu biết hoặc không hiểu biết về một căn bệnh tạo nên sự khác biệt rất lớn giữa việc tầm soát để phòng ngừa sức khỏe hoặc chẩn đoán bệnh ung thư ở giai đoạn nặng.
Hiện nay đã sẵn có nhiều tài liệu giáo dục về các loại bệnh ung thư. Nếu quí vị không thể sử dụng mạng lưới để nghiên cứu và tìm thông tin về bệnh ung thư nào đó, hãy hỏi văn phòng bác sĩ. Lời khuyên tốt nhất của chúng tôi là kiếm một bác sĩ gia đình, ngay cả khi quí vị không có triệu chứng. Lý do bắt đầu thử nghiệm PSA là để thiết lập một nền tảng và giám sát sự thay đổi, nhất là khi quí vị có bệnh sử gia đình mắc bệnh ung thư tiển liệt tuyến.
.jpg)
.jpg)
.gif)
